Langzaam druppelen de plannen binnen om de uit de hand gelopen
begrotingstekorten in Europese landen terug te dringen. Eerder meldde
Z24 hoeveel de verschillende overheden willen bezuinigen en op welke
termijn.
Regeringsleiders voelen de hete adem van Brussel in hun nek omdat volgens de
normen van het europact landen hun begrotingstekort maar tot maximaal 3
procent van het bruto binnenlands product (bbp) mogen laten oplopen. Alle
Eurolanden zitten hier ruim boven met als negatieve uitschieters staten als
Griekenland, Ierland, Spanje en Portugal.
Hoe denken de eurolanden en het Verenigd Koninkrijk hun huishoudboekje weer op
orde te krijgen?
Je kunt als overheid grofweg aan twee knoppen draaien om je begrotingstekort
binnen de perken te houden. Je kunt zorgen dat er meer de schatkist inkomt
door belastingen te verhogen. Aan de andere kant kun je ook als overheid
minder uitgeven, bezuinigen dus. Veel overheden zijn van plan om aan beide
knoppen te draaien om zo de financiën weer op peil te krijgen.
Verenigd Koninkrijk
De nieuwbakken coalitieregering in het Verenigd Koninkrijk zit met een flink
gat in de begroting opgescheept. Dit jaar kijken de Britten waarschijnlijk
tegen een begrotingstekort van 11,5 procent van hun bbp aan. De Organisatie
voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) verwacht dat dit in
2011 iets zal slinken naar een tekort van 10,3 procent.
Details over hoe premier David Cameron en zijn ploeg van plan zijn om het gat
te dichten zijn nog niet bekend. Wel is duidelijk dat de Britten van plan
zijn om een deel van het te bezuinigen bedrag te halen uit bevriezing van de
lonen in de publieke sector. Onlangs werd een lijst van publieke Britse
grootverdieners vrijgegeven
in de hoop dat de 'fat cats' een deel van hun salaris zullen inleveren.
De vorige regering onder Gordon Brown voerde al een paar belastingverhogingen
door. Een zeer bekend en omstreden plan dat zal worden uitgevoerd is de
invoering van de zogenoemde bonusbelasting. Naar verwachting wordt deze taks
april 2011 ingevoerd.
Ierland
De Ieren kampten in 2009 met een dramatisch begrotingstekort van maar liefst
14,3 procent van hun bbp. Dit jaar komen ze naar verwachting uit op een
tekort van 11,7 procent en in 2011 op 10,8 procent. Om orde op zaken te
stellen is de Ierse regering met stevige maatregelen
gekomen.
De nadruk ligt in Ierland op het reduceren van de overheidsuitgaven en wat
minder op het binnenhalen van meer belasting. De Ieren halen de broekriem
aan door te snijden in ambtenarensalarissen, uitkeringen en
investeringsprojecten van de overheid. Maar ook aan de andere knop wordt
stevig gedraaid door de Ieren, met de introductie van een CO2-belasting en
het hervormen van de inkomstenbelasting.
Griekenland
Griekenland maakte het zo bont dat de hulp van de andere eurolanden en het
IMF nodig bleek om de staat weer op de rails te krijgen. In 2009 was het
begrotingstekort 13,5 procent, dit jaar komen de Grieken naar schatting uit
op 8,1 procent en in 2011 naar verwachting op 7,1 procent.
De Grieken zetten zo ongeveer het volledige arsenaal aan maatregelen in om de
financiën weer op orde te krijgen. Ten eerste wordt fors bezuinigd op de
overheidsuitgaven. Het mes gaat in de ambtenarensalarissen, de publieke
diensten en in de pensioenuitkeringen. Maar er moet ook meer de schatkist
inkomen: daarom wordt de btw verhoogd (van 21 naar 23 procent), samen met
belastingen op alcohol en tabak. Als klap op de vuurpijl moeten hervormingen
op de arbeidsmarkt en betere inning van belastingen het tekort verder
terugdringen.
Spanje
Vooral de torenhoge werkloosheid van Spanje springt in het oog. Van de
beroepsbevolking in dit land is bijna één op de vijf werkloos. Het
begrotingstekort over 2009 was 11,2 procent, dit jaar naar verwachting 9,4
procent en in 2011 komt het land waarschijnlijk uit op 7,0 procent.
In Spanje ligt de nadruk op het indammen van de overheidsuitgaven en minder op
het binnenhalen van meer belastinggeld. Premier Zapatero en zijn ploeg
snijden in de investeringen en bevriezen de uitgaven. Ministers moeten
genoegen nemen met 15 procent minder salaris en ook ambtenaren worden met 5
procent gekort. Ook verschillende toeslagen voor de Spanjaarden zoals
kinderbijslag worden versoberd. Daarnaast moet een verhoging van de btw meer
geld naar de Spaanse schatkist doen vloeien.
Portugal
Dit jaar kijken de Portugezen tegen een gat in hun begroting aan ten grootte
van 7,4 procent van hun bbp. In 2011 is het tekort wat minder groot: naar
verwachting 5,6 procent van het bbp.
De Portugezen zijn van plan om hun tekorten weg te werken door meer
belastingen te heffen. Extra belasting op winst van bedrijven, de btw gaat
omhoog van 20 naar 21 procent. Bovendien gaat de inkomstenbelasting met 1,5
procent omhoog voor de Portugezen. De uitgaven worden ook aangepakt. Er komt
minder geld beschikbaar voor lokale overheden en er wordt gesneden in de
uitgaven in de publieke sector door de salarissen van ministers en hoge
regeringsfunctionarissen te verlagen.
Frankrijk
Bezuinigen is een vies woord voor de Fransen, maar ook zij ontkomen er niet
aan. De Franse regering moet flink aan de bak om de gewilde
kredietwaardigheidstatus van AAA te behouden.
Dit jaar kampen de Fransen met een begrotingstekort van 7,8 procent van het
bbp en naar verwachting 6,9 procent in 2011. De Franse regering is van plan
om de uitgaven te bevriezen. Sterker nog, ministeries en andere
staatsinstellingen moeten de komende drie jaar 10 procent kosten gaan
besparen. Maar ook aan de andere knop, die van de toenemende
belastinginkomsten, wordt wellicht gedraaid. Er is sprake van opheffing van
het belastingplafond dat voorkomt dat niemand meer dan de helft van zijn
inkomsten aan de belasting hoeft af te staan.
Duitsland
Net als Nederland zijn de Duitsers een van de brave jongetjes (zo niet het
braafste jongetje) in de Euroklas. Toch kampen ook onze oosterburen met een
aanzienlijk begrotingstekort van 5,4 procent dit jaar en voor 2011 wordt een
tekort van 5 procent verwacht.
Bondskanselier Merkel wil het goede voorbeeld geven in het op orde brengen van
het huishoudboekje van de staat. De komende jaren willen de Duitsers 10
miljard per jaar gaan bezuinigen. Hoe dit concreet gerealiseerd gaat worden
is nog niet bekend. Het zou om een combinatie gaan van vermindering van de
overheidsuitgaven en belastingverhogingen.
Merkel is met haar regering nog druk bezig met het zoeken naar miljarden. Eind
juni zal de regering een voorlopige begroting voor 2011 presenteren waarin
10 miljard wordt bezuinigd. Vooral eventuele belastingverhogingen
liggen erg gevoelig en zouden verkeerd zijn volgens de Duitse minister van
Economische zaken Bruederle. Toch overweegt ook Merkel om de btw-opbrengsten
te verhogen door sommige producten over te hevelen van het lage (7%) tarief
naar het hoge (19%).
Italië
Als je puur naar het begrotingstekort kijkt, lijkt de situatie in Italië niet
zo dramatisch, maar het land heeft een enorme overheidsschuld. Dit jaar zit
de Italiaanse regering met een gat ten grootte van 5,2 procent van het bbp,
voor 2011 wordt een tekort van 5 procent verwacht.
Uitgesmeerd over twee jaar moet er maar liefst 24 miljard euro bezuinigd
worden. Waar haalt premier Berlusconi al die miljarden toch vandaan? Ook
hier ligt de nadruk op het terugdringen
van de uitgaven van de overheid. Italiaanse lokale overheden zoals
regio’s en steden krijgen minder geld van Rome. Maar ook ambtenaren moeten
de broekriem aanhalen: hun salarissen worden drie jaar lang bevroren en de
salarissen van ministers, rechters en andere overheidsfunctionarissen worden
met 10 procent gekort.
Bovendien gaat de pensioenleeftijd voor vrouwen al eerder omhoog dan gepland.
Italiaanse vrouwen moeten vanaf 2016 doorwerken tot hun 65e.
Maar ook in Italië wil de regering de belastingopbrengsten verhogen. Op de
snelwegen rond Rome kunnen automobilisten rekenen op verhoging van de
toltarieven. Tot slot wil de regering belastingontduiking sterker aanpakken.
Nederland
Dit jaar komt ons begrotingstekort vaar verwachting neer op 6,6 procent van
het bbp, in 2011 naar verwachting op 5,4 procent.
Ook Nederland moet bezuinigen om het begrotingstekort terug te dringen. Welke
maatregelen genomen worden en aan welke knop het hardst gedraaid zal worden,
hangt in grote mate af van de uitslag van de verkiezingen op 9 juni.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl